Bewust van risico: sneller testen

Mannen die seks hebben met mannen (MSM) hebben een hoger risico op een hiv-infectie. Het H-TEAM maakt MSM bewust van het belang van snel testen op hiv nadat zij risico hebben gelopen en snelle behandeling wanneer een hiv-infectie is gevonden. Ook maken we MSM met bewustwordingscampagnes alert op de symptomen die kunnen wijzen op een acute hiv-infectie.

Bewustwording en behandeling: de campagnes

Om de hiv-epidemie in Amsterdam een halt toe te roepen is het belangrijk dat mensen op tijd weten dat ze hiv-positief zijn en zich hiervoor laten behandelen. Zo’n 70 procent van de hiv-infecties in Nederland vindt plaats onder MSM. Het H-TEAM richt zich met deze bewustwordingsactiviteiten daarom op deze groep.

Door bewustwording en goede doorverwijzing naar testmogelijkheden en behandeling zorgt het H-TEAM voor:

  • Grotere bewustwording van de (vroege) symptomen van hiv onder MSM
  • Snellere opsporing van (acute) hiv bij MSM

Via innovatieve communicatiecampagnes maken we MSM bewust van de symptomen van een (acute) hiv-infectie en de voordelen van snelle behandeling. Door middel van online tools worden MSM gestimuleerd zich te laten testen op een (acute) hiv-infectie.

Scroll naar beneden voor meer informatie over deze campagnes en de behaalde resultaten.

Aanpak

Via deze communicatiecampagne gelanceerd in augustus 2015 heeft het H-TEAM mannen die seks hebben met mannen bewust gemaakt van de symptomen van een acute hiv-infectie. De campagne is gelanceerd in augustus 2015 door middel van posters, flyers en banners in gay- online en offline media. Deze dienden als trigger voor de website van de campagne: hebikhiv.nl. De site biedt informatie over het herkennen van een acute hiv-infectie. Ook kunnen mannen die recent risico hebben gelopen de Symptomencheck invullen.

Lees meer over de Symptomencheck

Deze interactieve check maakt bewust van het eigen risicogedrag en van de symptomen waar je last van kunt hebben tijdens de acute fase van een hiv-infectie. Blijkt uit de Symptomencheck dat iemand mogelijk een acute hiv-infectie heeft, dan wordt hij doorverwezen naar de GGD Amsterdam. Hier is een speciale procedure ingericht waarbij iemand die vermoedelijk een acute hiv-infectie heeft, direct terecht kan voor een test met een speciaal apparaat, waarmee hiv al in een heel vroeg stadium kan worden opgespoord. Wanneer inderdaad hiv wordt gevonden bij iemand, kan hij via een versnelde procedure direct door naar een hiv-behandelaar in Amsterdam.

Resultaten

De campagne kreeg op 18 augustus 2015 nationale media-aandacht. De campagne heeft twee keer een boost gekregen met online banners op social media en datingsites. Mede door de boosts blijft de site hebikhiv.nl bezocht en gebruikt worden. Op 1 mei 2018 was de website meer dan 207.490 keer bezocht, waarbij de Symptomencheck meer dan 117.658 keer werd ingevuld.

 

Testresultaten (maart 2018):

0
mannen gemeld voor een AHI test bij GGD Amsterdam
0
hiv-diagnoses gesteld
0
van de hiv-diagnoses waren acute infecties

Van de mannen die zich hebben gemeld voor een AHI test bij de GGD in Amsterdam kwam 38% naar aanleiding van de campagne of de website. In de eerste maanden van de campagne was dit percentage 60%. Hieruit blijkt niet alleen dat de website nog steeds effectief is, maar ook dat de kennis over AHI binnen de risicogroep en onder professionals is toegenomen: bijna 2/3e van alle verwijzingen komen nu buiten de campagne om.

Landelijke AHI campagne

Naar aanleiding van de ervaringen met de acute hiv-infectie campagne onderzocht het H-TEAM de haalbaarheid van een landelijke implementatie van het AHI diagnostisch en verwijzingstraject. In november 2019 werd de landelijke AHI campagne gelanceerd met een vernieuwde website: hebikhiv.nl. De campagne is in samenwerking met de community ontworpen en uitgevoerd.

Aanpak

De tweede campagne werd nationaal gelanceerd in september 2017. De campagne richtte zich op het belang van snelle behandeling van hiv en het snel laten testen nadat risico is gelopen op hiv. De campagne nam angsten voor de uitslag van een test weg, door te laten zien dat hiv maar een zeer beperkte invloed heeft op de rest van je (seks)leven.

 

De campagne bestond uit drie onderdelen:

  1. Filmpjes die dagelijkste situaties uit het leven van MSM tonen en waarin een hiv-positieve status en de voordelen van hiv-behandeling worden gepresenteerd op een normatieve en nonchalante manier. De filmpjes droegen zo bij aan de normalisering en de-stigmatisering van hiv en de behandeling ervan.
  2. De verkoop van wenskaarten die de boodschap overbrachten dat je ook met hiv gezond kunt leven, mits je op tijd met de behandeling start.
  3. Een website – Laatjesneltesten.nl – die aanvullende informatie bood over de voordelen van vroege behandeling (cART) en het snel laten testen nadat risico is gelopen. De website bood de gebruikers advies-op-maat en toonde verschillende testmogelijkheden op basis van hun woonregio.

Resultaten

De campagne kreeg nationale media-aandacht en de website werd meer dan 32.000 keer bekeken. De risico-check werd meer dan 9.000 keer ingevuld. De advertenties en filmpjes zijn samen meer dan 3 miljoen keer bekeken (1 januari 2018).

 

Voor de campagne werd er een nulmeting gedaan, en na de campagne vond er opnieuw een test plaats. Ongeveer een derde van de respondenten die in de nulmeting waren opgenomen, deed mee aan de test nadien. Het aantal respondenten dat het belangrijk vond om zo snel mogelijk op hiv te testen steeg met bijna 19%. Ten tweede vonden we een toename van 8,8% bij respondenten die het erg belangrijk vinden om snel behandeld te worden na een hiv-diagnose. Ten derde werd een toename van 4,27% gevonden in het niet wachten op behandeling na de diagnose. Van de respondenten had 25,89% de one night stand video gezien en 42,39% de video over het kopen van een huis. Het lijkt aannemelijk dat de campagne een positief effect heeft gehad. Het is aannemelijk dat de respondentengroep bestond uit mannen die seksuele gezondheid belangrijker vonden dan de gemiddelde MSM.

Aanpak

Nu hiv niet langer een dodelijke ziekte is maar een chronische, bestaat de vraag of risicogroepen zich daadwerkelijk realiseren wat het betekent om hiv te hebben. Als hiv-negatieve MSM de implicaties van hiv als chronische ziekte onderschatten, zullen ze minder actief zijn in het voorkomen van een infectie met behulp van condooms of PrEP. We willen daarom onderzoeken of zulke bewustzijnsgaten bestaan, en zo ja, een interventie ontwikkelen om zulke opvattingen bij te stellen en MSM te motiveren om een hiv-infectie te voorkomen.

 

Deze campagne bestaat uit twee stappen:

 

  • Stap 1:

Voor de eerste studie is kwalitatief onderzoek uitgevoerd naar de ervaring van een hiv-diagnose en de last hiervan onder MSM die vanaf 2014 zijn gediagnosticeerd. De tweede studie deed middels een online vragenlijst onderzoek naar de veronderstelde last van hiv als een chronische ziekte onder hiv-negatieve MSM en de ervaren last van hiv als chronische ziekte onder hiv-positieve MSM.

 

  • Stap 2:

Gebaseerd op de bevindingen van de eerste studie ontwikkelt het H-TEAM een hiv-preventie interventie. De campagne zal bestaan uit een interventie-op-maat om kennistekorten en problematische aannames over hiv als een chronische ziekte bij te stellen onder hiv-negatieve MSM. Op deze manier willen we de basismotivatie om actief te beschermen tegen hiv – ook in zijn chronische vorm – vergroten.

Resultaten

Het kwalitatieve deel van de eerste studie is afgerond. Er zijn 18 interviews afgenomen onder MSM die tussen 2014 en 2018 zijn gediagnosticeerd met hiv. Hieruit kwam naar voren dat na een periode van gewenning, een aantal aspecten van de hiv-infectie door recent geïnfecteerde MSM nog steeds als last werd ervaren. Dit waren voornamelijk aspecten gerelateerd aan stigma en sociale ervaringen, naast een aantal aspecten gerelateerd aan de behandeling zelf.

 

Het kwantitatieve deel van de eerste studie is inmiddels ook afgerond. Op basis van de thema’s die naar voren kwamen uit het kwalitatieve gedeelte zijn twee aangepaste vragenlijsten opgesteld om de ervaren last onder hiv-positieve mannen en de veronderstelde last onder hiv-negatieve mannen te meten. De vragenlijsten werden online geadverteerd in gay social media en dating . In totaal werden er 1578 vragenlijsten volledig ingevuld (449 hiv-positieve mannen/1138 hiv-negatieve mannen). Om te kunnen vaststellen welke aspecten van leven met hiv worden onder- of overschat door hiv-negatieve MSM werd een additionele enquête afgenomen, welke door 1388 respondenten werd ingevuld (950 hiv-positieve MSM/438 hiv-negatieve MSM).

 

De belangrijkste resultaten van de studie concludeerden:

  • Een kwart van de hiv-negatieve MSM zag HIV niet als een ernstige ziekte, hetgeen geassocieerd was met meer seksueel risicogedrag. De verwachte lasten betroffen met name interpersoonlijke aspecten van leven met hiv.
  • Hiv-negatieve MSM overschatten de negatieve last van leven met hiv in 97% van de gevallen. Betreffende algemene impact verwachtten hiv-negatieve MSM met name verslechterde kwaliteit van leven, een slecht gevoel over de hiv-status en mindere acceptatie van het hebben van hiv dan hiv-positieve MSM.

 

Meer onderzoek en discussie zal gevoerd moeten worden over hoe de nadelen van het leven met hiv succesvol te communiceren zonder stigmatisering en discriminatie te voeden.

 

De volledige resultaten van dit onderzoek zijn in de volgende publicaties te lezen:

Team

  • Arjan van Bijnen
    Arjan van Bijnen

    Lid
    Soa Aids Nederland

  • Godelieve de Bree
    Godelieve de Bree

    Lid
    Amsterdam UMC
    AIGHD

  • Paul Zantkuijl
    Paul Zantkuijl

    Lid
    Soa Aids Nederland

  • Tomas Derckx
    Tomas Derckx

    Lid
    Hiv Vereniging Nederland

  • Udi Davidovich
    Udi Davidovich

    Projectleider
    GGD Amsterdam